Bankalara kredi başvurusunda bulunan KOBİ’ler mali verileri esas alınarak kredi değerlendirmesine girerler. Birçok istihbarat kalemi sistem üzerinden analiz edilir. Ancak, bazı durumlarda mali verilerin ve sistemsel istihbaratın yetersiz olduğu durumlarla karşılaşılır. Burada hem mevcut müşteri için hem de yeni kredi ilişkisine girilecek müşteriler için piyasa istihbaratının önemi büyüktür.
Piyasa istihbaratı en önemli erken uyarı sinyallerinden biridir. Piyasa istihbaratı sayesinde kısa – orta vadede olabilecekleri önceden görerek bankalar için kredi verdikleri şirketleri, şirketler için ise mal satışı gerçekleştirdiği firmaları vaktinde tasfiye etmesini ve en az zararla kurtulmasını sağlar.
Piyasa istihbaratı yapılırken hangi sorular sorulmalıdır?
Ortaklar için sorgulanması gereken noktalar
Şirket ortaklarının nasıl bir araya geldiği, yeni bir ortak alınıp alınmadığı, eğer yeni ortak dahil olmuşsa konumlandırmasının ne olacağı, Kanunen şirket yetkilisi olup firmada aktif görevinin olup olmadığı, şirketi yönetenlerin gerekli bilgi ve deneyime sahip olup olmadıkları sorgulanmalıdır.
Kanun önünde resmi evraklarda ortaklığı bulunmayıp gizli ortak olan şahıslar en tehlikeli modeldir. Banka için kredi ilişkisinde bütün görüşmelerde olur veya şirketinin o firmaya mal satacaksa satın alma sürecinde olur ancak herhangi bir sorunla karşılaşıldığında asla o kişiye ulaşamazsınız.
Kredili mal satışı yaptığınız bir firmanın banka istihbaratı olumlu, çeklerini düzenli ödüyor, bankalarda kredilerinde kefalet değerliliği var, banka kredi limitlerinin vadeleri açık ve kullanılabilir durumda. Mal satışına hızlı bir şekilde devam ediyorsunuz. Ancak piyasada yapmış olduğunuz istihbarattan öğreniyorsunuz ki, büyük ortak mal varlığı ile bankalarda kefalet değerliliği sağlan kişi diğer ortakla anlaşmazlıklar yaşıyor ve ayrılık kararı alıyor. Bu bilgiyi ortak ayrılığı kanunen gerçekleşmeden piyasa istihbaratı ile öğrenirseniz en az zarar ile kurtulursunuz. Çünkü güçlü ve büyük ortağın ayrılması kredi limitlerini mutlaka etkileyecektir. Limit kısma, limitlerini beklemeye alma gibi durumlarla karşılaşabilir buda şirketi ödeme dengesizliğine sürükler. Piyasadan alınan bu istihbarat sisteme yansıyana kadar sizin bilginizde olması çok önemli bir detaydır.
Borç / Alacak yönetimi için sorgulanması gereken noktalar
Şirket piyasa borçlarını 320- Satıcılar kaleminde takip etmemizi sağlasa da bu borçların vadesinde ödenip ödenmediği veya sürekli vade uzatımı isteyip istemediği, Şirketin alacaklarında kağıt üzerinde grup ilişkisi olmayıp aslında gizli grup firmalarının sorgulanması ve gerçek dışı alacakların olup olmadığı sorgulanmalıdır.
Duran varlıklarda sorgulanması gereken noktalar
Şirkete ait taşınmazların el değiştirip değiştirmediği, eğer satıldı ise gerçek bir satış olup olmadığı sorgulanmalıdır. Şirket ani bir kararla tüzel kişilik üzerinde bulunan arsa, daire, araç vb. varlıklarını satıyorsa bunu en hızlı piyasa istihbaratı ile öğrenirsiniz. Şirket tarafından alınan bu aksiyon bir şeylerin aksi gittiğinin göstergesidir.
Ortaklık dışı kişilerin işlemleri hakkında sorgulanması gereken noktalar
Şirkette bir ortaklığı bulunmayıp kendi mal varlığını bankaya teminat veriyor ve kefil oluyorsa (ortaklığı bulunmayan 3. Kişiler teminat olarak kendi gayrimenkulünü bankaya ipotek ettiriyorsa genelde gayrimenkul değeri veya ipotek tutarı kadar kefil olur ve evli ise eşinin muvaffakatnamesi alınır) mutlaka sorgulanmalıdır.
Ortaklığı bulunmayan 3. Kişi gayrimenkulünü ipotek veriyorsa bu gayrimenkulün likiditesi yüksektir. Hızlıca paraya çevrilebilir. 3. Kişilerin verdiği ipotekle kullanılan kredilerde batak oranı çok yüksektir.
Piyasa istihbaratına hakim şirketler, değişikliklerin sisteme yansımasını beklemeden aksiyon alabildikleri için daha güçlü yol alırlar. Piyasa istihbaratını doğru almak ve doğru yönetmek istiyorsanız sürekli piyasada olmalısınız. Piyasayı masanızdan takip etmek yerine mutfağına girin ve piyasayı koklayın.
Derviş Ali Doğanşahin
